Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν με το “Canzone Napoletana”, τα γαλλικά “chansons”, τις μουσικές της εβραϊκής οικουμένης, του ισπανικού κόσμου, των εδαφών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και άλλα αμέτρητα υπο-δίκτυα. Τα πολιτισμικά αυτά πλέγματα αλληλοεπηρεάστηκαν με τις ελληνικές μουσικές, από την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σχηματίζοντας ένα α-σύνορο και συγκρητικό πολιτισμικό πλαίσιο. Τα δίκτυα αυτά, μέσω πολυποίκιλων διαδρομών, συνάντησαν το δίκτυο των ελληνόφωνων μουσικών. Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει.

Η παρούσα ηχογράφηση φέρει μία από τις παλαιότερες μελωδίες του χώρου του ρεμπέτικου, την οποία συναντάμε την περίοδο της ανώνυμης δημιουργίας. Εμφανίζεται στη δισκογραφία των 78 και των 33 στροφών, σε οργανικές ή σε φωνητικές εκτελέσεις, με αρκετές παραλλαγές, διαφορετικούς στίχους και τίτλους. Το πιθανότερο είναι ότι η πρώτη εμφάνιση της μελωδίας αυτής στη δισκογραφία να καταγράφεται στον παρόντα δίσκο.

Από την ιστορική δισκογραφία ελληνικού ενδιαφέροντος σημειώνουμε τις ακόλουθες ηχογραφήσεις:

- Μαρίκα Παπαγκίκα, Μανταλένα, Νέα Υόρκη, Ιούνιος 1926, Columbia W 205371 - 56034-F
- Χαρίλαος Κρητικός, Μανταλένα, Νέα Υόρκη 1926–1927, Pharos 451 – 831.
- Ιωάννης Χαλικιάς - Σοφοκλής Μιχελίδης, Το μυστήριο, οργανικό, Νέα Υόρκη Ιανουάριος 1932, Columbia USA W 206583 – 56294-F
- Μυστήριο ζεϊμπέκικο, οργανικό, Αθήνα 1932–1933, Columbia Ελλάδας  WG 395 – DG 275. Στην ηχογράφηση αυτή συναντάμε κάτι αρκετά σύνηθες για την εποχή, το οποίο μένει να ερευνηθεί σε βάθος. Ενώ στην ετικέτα αναγράφεται η λέξη «μπουζούκι», στην ηχογράφηση δεν ακούγεται. Αντί αυτού, το σολιστικό μέρος το εκτελεί λαϊκή κιθάρα. Η πρακτική αυτή φαίνεται πως συνέβαινε κατά βάση από τους δύο μαέστρους του είδους: τον Σπύρο Περιστέρη και τον Κώστα Σκαρβέλη.
- Το μυστήριο, οργανικό, Αθήνα 1932–1933, Odeon Go 1839 – GA 1631 – A 190446b
- Ζαχαρίας Κασιμάτης, Το κουτσαβάκι, Αθήνα 1933, Parlophone A 101324-2 – B 21671-ΙΙ (και ανατύπωση Columbia USA 131095 – G 7067-F)

Η Χάρις Αλεξίου το τραγούδησε ξανά με μεγάλη επιτυχία ("Χάρις Αλεξίου-24 τραγούδια", δίσκος LP Minos MSM 316, Αθήνα 1977) αλλάζοντας τον χασικλίδικο στίχο.

Επίσης, δίστιχα από το τραγούδι "Μανταλένα" χρησιμοποιεί ο Γιώργος Κατσαρός (Θεολογίτης) στο 'Ολ' ημέρα παίζει ζάρια και ο Αντώνης Νταλγκάς στο "Τι να κάνω η κακομοίρα".

Στην τουρκική ιστορική δισκογραφία επισημαίνουμε την ηχογράφηση του σκοπού από τον Tanburi Cemil Bey στον κεμεντζέ και τον Şevki Efendi στο ούτι, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1912–1913 περίπου, και περιλαμβάνεται με τίτλο Zeybek Havasi στον δίσκο Orfeon 11801 με αριθμό μήτρας 1880.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης