"Η συμβολή του Αρχείου Κουνάδη στη διάσωση και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού κατά την περίοδο του 20ού αιώνα υπήρξε ουσιαστική και χαίρομαι που μέσω της υλοποίησης του εγχειρήματος [του Εικονικού Μουσείου] το πολύτιμο αυτό υλικό μπορεί να καταστεί προσβάσιμο στην ελληνική και διεθνή κοινότητα."

Μίκης Θεοδωράκης (από επιστολή υποστήριξης προς το ΙΣΝ)

Το Εικονικό Μουσείο

Το «Εικονικό Μουσείο Αρχείου Κουνάδη» αποτελεί μια προσέγγιση της εποχής του γραμμοφώνου και της δισκογραφίας των 78 στροφών υπό την οπτική των σύγχρονων ψηφιακών εφαρμογών. Mε κύρια χαρακτηριστικά τον ερευνητικό, εκπαιδευτικό, διαδραστικό χαρακτήρα και την εξατομίκευση, ανοιχτό, δυναμικό και προσβάσιμο σε όλους, πραγματεύεται ποικιλοτρόπως και σε διαφορετικά πεδία, μέσα από την ψηφιακή πολυμεσική παρουσίαση ενός πλούτου τεκμηρίων με κοινό σημείο αναφοράς τη μουσική, την πορεία του ελληνισμού -εντός και εκτός Ελλάδας- τον 20ό κυρίως αιώνα, με έμφαση στην περίοδο 1900-1960, αλλά και με αναφορές που, λόγω της ιδιάζουσας σημασίας των 78 στροφών, ανάγονται σε παλιότερες ιστορικές περιόδους.

Το ψηφιακό περιεχόμενο του Εικονικού Μουσείου, ο εμπλουτισμός και η ανάπτυξη του οποίου βρίσκεται υπό διαρκή εξέλιξη, περιλαμβάνει περισσότερα από 6.000 τεκμήρια, αντιπροσωπευτικό δείγμα από το μεγάλο εύρος των διαφόρων κατηγοριών τεκμηρίων του Αρχείου Κουνάδη. Δίσκοι 78 στροφών, παρτιτούρες, συνεντεύξεις (ήχος και απομαγνητοφωνήσεις), φωτογραφίες, καρτ-ποστάλ, μηχανήματα αναπαραγωγής ήχου και μουσικά όργανα συγκροτούν μια ενότητα, ιστορική και νοηματική, με βασική συνιστώσα τη μουσική όχι μόνο ως επιτέλεση, ως μορφή διασκέδασης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού, αλλά και ως ερευνητικό εργαλείο, ως κάτοπτρο των κοινωνικών εξελίξεων και ως πεδίο συμβολικής εγγραφής και προβολής των αντιπαραθέσεων που εξέφραζαν βαθύτερα αιτήματα της κάθε εποχής, αναδεικνύοντας τις διεργασίες που διαμόρφωσαν τη συλλογική συνείδηση και τη νεοελληνική ταυτότητα.

Αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία των πολυμέσων και της εικονικής πραγματικότητας, «μεταφράζοντας», δηλαδή, στους οικείους για τον σύγχρονο άνθρωπο κώδικες του ψηφιακού κόσμου τα τεκμήρια μιας άλλης ιστορικής περιόδου, το «Εικονικό Μουσείο Αρχείου Κουνάδη» επιδιώκει να τα αναδείξει, να τα επαναφέρει στη συλλογική μνήμη και να συμβάλλει στη διάνοιξη ενός γόνιμου διαλόγου με το παρελθόν, στον προβληματισμό, στην ευαισθητοποίηση και στον αναστοχασμό.

Στόχοι του Εικονικού Μουσείου

  • η διάσωση, ανάδειξη, προβολή της μουσικής κληρονομιάς όπως αποτυπώνεται στη δισκογραφία των 78 στροφών και η δυνατότητα πρόσβασης από το εγχώριο και το διεθνές κοινό
  • η στήριξη της έρευνας, η προώθηση διεπιστημονικής προσέγγισης, η ανταλλαγή πληροφοριών και η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στα πεδία της μουσικολογίας, της λαογραφίας, της εθνομουσικολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας και των ανθρωπιστικών επιστημών γενικότερα
  • η συμβολή στη συγκριτική διερεύνηση των σχέσεων της μουσικής και των τραγουδιών των Ελλήνων με άλλες μουσικές παραδόσεις και η διενέργεια διαπολιτισμικού διαλόγου
  • η συμβολή στη δημιουργία ενός δικτύου συναφών μουσείων και η συνεργασία με άλλους αντίστοιχους φορείς και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού
  • η συγκέντρωση και φιλοξενία σχετικών αρχείων και συλλογών
  • η εξοικείωση των νεότερων γενιών, διαμέσου της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, των πολυμέσων και της εικονικής πραγματικότητας, με την ελληνική μουσική και ιστορία του 20ού αιώνα.

Περιεχόμενα του Εικονικού Μουσείου

Ψηφιακή Συλλογή: Αποτελεί τη βάση του Εικονικού Μουσείου καθώς περιλαμβάνει ψηφιοποιημένα τεκμήρια από τη συλλογή του αρχείου: παρτιτούρες, δίσκους 78 στροφών, συνεντεύξεις (ήχος και απομαγνητοφωνήσεις), φωτογραφίες, καρτ-ποστάλ, μηχανήματα αναπαραγωγής ήχου και μουσικά όργανα. Επιτρέπει την αναζήτηση με “λέξεις κλειδιά” και φίλτρα, καθώς και την παρουσίαση των τεκμηρίων με πολλαπλούς τρόπους οπτικοποίησης.

Θεματική Εξερεύνηση:  Επιτρέπει την περιήγηση στο αρχείο με βάση τα μουσικά είδη. Οι θεματικές συλλογές παρουσιάζουν επιλεγμένα τεκμήρια του ψηφιακού αρχείου που αντιπροσωπεύουν το κάθε μουσικό είδος.

Ψηφιακές Ιστορίες:  Οι ψηφιακές ιστορίες (digital stories) είναι μια διαφορετική μέθοδος παρουσίασης επιμελημένων (curated) ομαδοποιημένων εκθεμάτων με βάση τη διαδραστική αφήγηση (interactive storytelling).

Εικονική Περιήγηση: Η τρισδιάστατη αυτή εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να περιηγηθεί σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας (VR) με διαδραστικό τρόπο στο κτήριο που στεγάζει το Αρχείο Κουνάδη, να εξερευνήσει τους χώρους, να περιεργαστεί τα αντικείμενα και να βρει πληροφορίες για τη συλλογή του αρχείου.

Παιχνίδια: Περιλαμβάνουν έναν αριθμό από μικρά παιχνίδια (mini-games), τα οποία έχουν σκοπό να προσφέρουν μια πιο διασκεδαστική μορφή ενασχόλησης με το αντικείμενο του αρχείου και τα τεκμήριά του. Απευθύνεται στις μικρότερες ηλικίες αλλά λόγω του εκπαιδευτικού χαρακτήρα των παιχνιδιών είναι εξίσου ψυχαγωγικά και για «μεγάλα παιδιά».

Εκπαιδευτική Πύλη: Περιλαμβάνει οργανωμένο εκπαιδευτικό υλικό και μαθήματα με βάση το ψηφιακό υλικό του αρχείου, διαθέσιμα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές. Στόχος της Εκπαιδευτικής Πύλης είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς (teach teachers to teach) να διδάξουν για συγκεκριμένα θέματα (π.χ. Μετανάστευση) παρέχοντας καλά δομημένα μαθήματα με διαδραστικό υλικό που αναπτύχθηκε από τη συλλογή του Αρχείου Κουνάδη.

Η σημασία της δισκογραφίας των 78 στροφών

Με την ανακάλυψη του φωνογράφου, για πρώτη φορά στην ιστορία της μουσικής η μέχρι τότε φευγαλέα εντύπωση της κάθε εκτέλεσης αποτυπώνεται σε υλικό μέσο, παγιώνεται και μπορεί να επαναληφθεί άπειρες φορές. Η δισκογραφία  και η εφαρμογή της ως μέσου διάδοσης της μουσικής μπαίνει από τις αρχές του 20ού αιώνα δυναμικά στο πε­δίο της μουσικής εμπειρίας και της διασκέδασης. Θέτει νέα δεδομένα στην προφορική παράδοση, στον τρόπο διασκέδασης και στη με­ταφορά από γενιά σε γενιά της μουσικής εμπειρίας και γνώσης, υποκαθιστώντας πολλές φορές την παρουσία μουσικών, ενώ διευρύνει τους ορίζοντες επιλογών και διαμορφώνει αισθητικές. Ίσως μπορούμε να διακρίνουμε αρκετές αναλογίες με τις επιπτώσεις που είχε η εισα­γωγή της τυπογρα­φίας στη διακίνηση των ιδεών…