Αλή Πασάς

Σύμφωνα με τον Αριστομένη Καλυβιώτη (2015: 144-147): «Πρόκειται για το γνωστό γιαννιώτικο τραγούδι, που ήταν διαδεδομένο τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η μελωδία του διακρίνεται κατά κανόνα σε δύο μέρη: στο κύριο μέρος της που έχει αργό ρυθμό σαν "κλέφτικο" και στο γύρισμα, που είναι πιο γοργό. Αυτό το δεύτερο μέρος, σε πολλές εκτελέσεις είναι τραγουδισμένο χορωδιακά. Μέχρι το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο στην Μικρά Ασία με τους τίτλους "Γιαννιώτικο" (ή "Γιαννιότικο") και "Γιαννιώτικος μανές". Πρέπει να διευκρινισθεί όμως ότι το τραγούδι δεν έχει την χαρακτηριστική δομή του αμανέ. Ίσως το αποκάλεσαν έτσι, λόγω του αργού ρυθμού που έχει η βασική μελωδία του. Μετά το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο και με τους τίτλους "Λειβαδιά αλά Μωραΐτικα" ή και σκέτο "Λειβαδιά".
Οι στίχοι του, σχεδόν σε κάθε ηχογράφηση είναι διαφορετικοί. Κατά κανόνα αναφέρονται στον Αλή Πασά. Είναι επαινετικοί γι’ αυτόν, αφού τον εξυμνούν για τη δύναμη και το κύρος του. Υπάρχουν όμως και ηχογραφήσεις, που πάνω στην μελωδία του έχουν "τοποθετηθεί" στίχοι ερωτικοί. [...]
Μετά το 1922 και μέχρι το 1940, ηχογραφήθηκε πολλές φορές. Ακούγεται μέχρι σήμερα. [...] Στις εκτελέσεις που έχουν τον τίτλο "Λειβαδιά", υπάρχουν σχεδόν πάντα οι στίχοι:

Έμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά, πού κείται μέσ’ το ρέμα
παν’ τα κορίτσια για νερό κι’ έρχονται φιλημένα

[...] καταγράφονται τριάντα τέσσερις διαφορετικοί δίσκοι του "Αλή Πασά", που ηχογραφήθηκαν την περίοδο 1900-1926. Δύο απ’ αυτούς είναι πλαστογραφημένοι, δείγμα κι αυτό της μεγάλης διάδοσής του εκείνη την περίοδο.
Στην ελληνική βιβλιογραφία ο "Αλή-Πασάς" υπάρχει σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Ο Ανδρέας Ντάκουλας μάλιστα, έχει καταγράψει δυο παραλλαγές του ("Αλή Πασάς" και "Όμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά"), παραθέτοντας και τη μουσική του σε βυζαντινή μουσική σημειογραφία».

Για τη μορφή και τις πολιτικές ικανότητες του μουσουλμανικού θρησκεύματος και αλβανικής καταγωγής πασά των Ιωαννίνων Tepedelenli Ali Paşa (Τεπελένι 1744 (;) - Ιωάννινα 24/1/1822) αναφέρει ο καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνης Λιάκος (βλ. εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 28 Φεβρουαρίου 2010): «Αν σκεφτούμε ότι οι μισοί από τους ήρωες της Επανάστασης που βλέπαμε κάποτε γύρω μας στις σχολικές αίθουσες, μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού που στελέχωσε το ελληνικό κράτος στις πρώτες δεκαετίες μετά την ίδρυσή του- όπως ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης- εκπαιδεύτηκαν και αναδείχτηκαν στην αυλή του Αλή Πασά, και ότι εκεί βρήκε στήριξη ο γιαννιώτικος διαφωτισμός, τότε ο Τεπελενλής θα 'πρεπε από καιρό να έχει πάρει τη θέση του στις γενεαλογίες του ελληνικού κράτους. Η από δεκαετίες αναμενόμενη δημοσίευση του αρχείου του από τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο αναδεικνύει μια ιστορία πολύ πιο σύνθετη και υβριδική απ΄ όσο πιστεύαμε. Μας προκαλεί να σκεφτούμε τα πολλά ενδεχόμενα μετασχηματισμού αυτού του χώρου, σε μια εποχή δύσης των αυτοκρατοριών και ανατολής του συστήματος των εθνικών κρατών».

Για περισσότερα βλ. "Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης", τόμοι α, β, γ, δ, συλλογικό έργο, επιμέλεια Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2010.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Jangouli [Ψαμαθιανός Γιάγκος ;]
Χρονολογία ηχογράφησης:
1906-1907
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
X 31956
Αριθμός μήτρας:
CX-723
Διάρκεια:
3:24
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10¾'' (27 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_31956_AliPasas
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Αλή Πασάς", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5116

Σύμφωνα με τον Αριστομένη Καλυβιώτη (2015: 144-147): «Πρόκειται για το γνωστό γιαννιώτικο τραγούδι, που ήταν διαδεδομένο τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η μελωδία του διακρίνεται κατά κανόνα σε δύο μέρη: στο κύριο μέρος της που έχει αργό ρυθμό σαν "κλέφτικο" και στο γύρισμα, που είναι πιο γοργό. Αυτό το δεύτερο μέρος, σε πολλές εκτελέσεις είναι τραγουδισμένο χορωδιακά. Μέχρι το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο στην Μικρά Ασία με τους τίτλους "Γιαννιώτικο" (ή "Γιαννιότικο") και "Γιαννιώτικος μανές". Πρέπει να διευκρινισθεί όμως ότι το τραγούδι δεν έχει την χαρακτηριστική δομή του αμανέ. Ίσως το αποκάλεσαν έτσι, λόγω του αργού ρυθμού που έχει η βασική μελωδία του. Μετά το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο και με τους τίτλους "Λειβαδιά αλά Μωραΐτικα" ή και σκέτο "Λειβαδιά".
Οι στίχοι του, σχεδόν σε κάθε ηχογράφηση είναι διαφορετικοί. Κατά κανόνα αναφέρονται στον Αλή Πασά. Είναι επαινετικοί γι’ αυτόν, αφού τον εξυμνούν για τη δύναμη και το κύρος του. Υπάρχουν όμως και ηχογραφήσεις, που πάνω στην μελωδία του έχουν "τοποθετηθεί" στίχοι ερωτικοί. [...]
Μετά το 1922 και μέχρι το 1940, ηχογραφήθηκε πολλές φορές. Ακούγεται μέχρι σήμερα. [...] Στις εκτελέσεις που έχουν τον τίτλο "Λειβαδιά", υπάρχουν σχεδόν πάντα οι στίχοι:

Έμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά, πού κείται μέσ’ το ρέμα
παν’ τα κορίτσια για νερό κι’ έρχονται φιλημένα

[...] καταγράφονται τριάντα τέσσερις διαφορετικοί δίσκοι του "Αλή Πασά", που ηχογραφήθηκαν την περίοδο 1900-1926. Δύο απ’ αυτούς είναι πλαστογραφημένοι, δείγμα κι αυτό της μεγάλης διάδοσής του εκείνη την περίοδο.
Στην ελληνική βιβλιογραφία ο "Αλή-Πασάς" υπάρχει σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Ο Ανδρέας Ντάκουλας μάλιστα, έχει καταγράψει δυο παραλλαγές του ("Αλή Πασάς" και "Όμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά"), παραθέτοντας και τη μουσική του σε βυζαντινή μουσική σημειογραφία».

Για τη μορφή και τις πολιτικές ικανότητες του μουσουλμανικού θρησκεύματος και αλβανικής καταγωγής πασά των Ιωαννίνων Tepedelenli Ali Paşa (Τεπελένι 1744 (;) - Ιωάννινα 24/1/1822) αναφέρει ο καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνης Λιάκος (βλ. εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 28 Φεβρουαρίου 2010): «Αν σκεφτούμε ότι οι μισοί από τους ήρωες της Επανάστασης που βλέπαμε κάποτε γύρω μας στις σχολικές αίθουσες, μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού που στελέχωσε το ελληνικό κράτος στις πρώτες δεκαετίες μετά την ίδρυσή του- όπως ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης- εκπαιδεύτηκαν και αναδείχτηκαν στην αυλή του Αλή Πασά, και ότι εκεί βρήκε στήριξη ο γιαννιώτικος διαφωτισμός, τότε ο Τεπελενλής θα 'πρεπε από καιρό να έχει πάρει τη θέση του στις γενεαλογίες του ελληνικού κράτους. Η από δεκαετίες αναμενόμενη δημοσίευση του αρχείου του από τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο αναδεικνύει μια ιστορία πολύ πιο σύνθετη και υβριδική απ΄ όσο πιστεύαμε. Μας προκαλεί να σκεφτούμε τα πολλά ενδεχόμενα μετασχηματισμού αυτού του χώρου, σε μια εποχή δύσης των αυτοκρατοριών και ανατολής του συστήματος των εθνικών κρατών».

Για περισσότερα βλ. "Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης", τόμοι α, β, γ, δ, συλλογικό έργο, επιμέλεια Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2010.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Jangouli [Ψαμαθιανός Γιάγκος ;]
Χρονολογία ηχογράφησης:
1906-1907
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
X 31956
Αριθμός μήτρας:
CX-723
Διάρκεια:
3:24
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10¾'' (27 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_31956_AliPasas
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Αλή Πασάς", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5116

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης