Ο Γεροδήμος

Για το τραγούδι "Ο Γεροδήμος", ο τίτλος του οποίου αναγράφεται λανθασμένα στην ετικέτα του δίσκου ως "Ο Ιεορότιμος", δες εδώ.
Σχετικά με τα λάθη στις ετικέτες των δίσκων επισημαίνει ο Νίκος Διονυσόπουλος (βλ. ένθετο μουσικής έκδοσης με CD «Γιώργος Μακρυγιάννης ή "Νισύριος"», επιμ. Νίκος Διονυσόπουλος, Μορφωτικός πολιτιστικός εξωραϊστικός σύλλογος Νισύρου, Αθήνα 2011, σελ. 14-15): «Οι εκάστοτε υπεύθυνοι των ηχογραφήσεων στις μεγάλες εταιρείες δίσκων (Columbia,Victor κτλ.), κατά τεκμήριο αγγλόφωνοι, καταγράφουν φωνητικά στο λατινικό αλφάβητο τον τίτλο και τα λοιπά στοιχεία του κάθε τραγουδιού στην καρτέλα του, καθ’ υπαγόρευση των μουσικών. Έτσι λ.χ., γράφεται «Dohena, Klefteko», "Serba, Hasapeko", "Horos lehrekos", "Zaembakeko" (sic) κ.ο.κ., για την Ντόϊνα, την Σίρμπα, τον Λέρικο, το Ζεϊμπέκικο κτλ. αντίστοιχα. Όταν ο κάθε δίσκος παίρνει τον δρόμο της παραγωγής, το τυπογραφείο της εταιρείας αναλαμβάνει να φτιάξει τις ετικέτες. Και ο μεν αγγλικός τίτλος αντιγράφεται ακριβώς όπως αναφέρεται στην σχετική καρτέλα, αλλά πρέπει να γραφτεί (στην περίπτωσή μας) και στα ελληνικά, καθ’ όσον σε ελληνόφωνο κοινό κυρίως απευθύνεται, το οποίο κατά κανόνα δεν ξέρει αγγλικά, αλλά και για λόγους marketing. Εδώ λοιπόν γίνεται η μετάφραση-μετατροπή του αγγλικού τίτλου σε ελληνικό, χρησιμοποιώντας ελληνικό αλφάβητο και με τη βοήθεια κάποιου ελληνομαθούς (τυπογράφου ή άλλου). Οι προφανείς τίτλοι (λ.χ. "ζεϊμπέκικο", "χασάπικο", "κλέφτικο"), με τις αναγκαίες διορθώσεις ή προσαρμογές (όπως μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας), αποδίδονται νοηματικά και λεκτικά σωστά ή σχεδόν σωστά τις περισσότερες φορές, αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο τα τυπογραφικά λάθη και οι παραπλανητικές παραφράσεις. Στην περίπτωσή μας λ.χ. το "The Grass Window" μεταφράζεται ως "Η εύθυμος χήρα" (ίσως έχοντας υπ’ όψιν τους την ομώνυμη οπερέτα του συρμού του Franz Lehar!) αντί του ορθού "Η ζωντοχήρα", όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας ακούγοντας το σχετικό τραγούδι του Π. Τούντα με την Μαρία Σμυρναία. Όταν όμως πρόκειται για τίτλους ασυνήθιστους ή άγνωστους στους μη μουσικούς, για την απόδοση στα ελληνικά επιστρατεύεται η κατά γράμμα μετατροπή από το λατινικό στο ελληνικό αλφάβητο, ως η αντίστροφη διαδικασία της φωνητικής γραφής στο λατινικό αλφάβητο της ελληνικής γλώσσας. Όμως, είναι γνωστό ότι δεν υφίσταται αμφιμονοσήμαντη αντιστοίχηση γραμμάτων και πολύ περισσότερον προφοράς στα δύο αλφάβητα, ώστε να χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Έτσι λοιπόν το «a» μετατρέπεται σε "α", το "b" σε "β", το "d" σε "δ", το "e" σε "ε", το "h" σε "χ" κ.ο.κ. Από την μετατροπή προκύπτουν άγνωστοι, ευτράπελοι και παραπλανητικοί τίτλοι. Έτσι στην περίπτωσή μας έχουμε "Δόχενα" για την Ντόϊνα, "Σέρβα" ή επί το ελληνικότερον "Σερβίς" (δηλαδή γυναίκα της Σερβίας) για το Σίρμπα κ.ο.κ. (Οι μουσικοί όροι "ντόϊνα" και "σίρμπα", χρησιμοποιούμενοι μέχρι τις μέρες μας, αναφέρονται σε μουσικές μορφές οργανικών κομματιών, όπως λέμε σε άλλες περιπτώσεις "σκάρος", "μοιρολόϊ" κτλ.). Οι τίτλοι που προκύπτουν αναπαράγονται άκριτα από τους "μη γνωρίζοντες", και πολλές φορές τείνουν να παγιωθούν ως καινούργιοι όροι-νεολογισμοί. Χαρακτηριστικό αντίστοιχο παράδειγμα, από άλλο συναφή χώρο, αποτελεί η "Ρομβία", όργανο της οικογένειας της "λατέρνας", το όνομα της οποίας προέκυψε από την ανάγνωση ως λέξης με ελληνικό αλφάβητο της λατινικής "POMBIA", που αναγραφόταν στην ετικέτα στο πίσω μέρος, αναφορά στην περιοχή-τόπο κατασκευής στην Ιταλία!»

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Ιταλικό λιμπρέτο: Caccialupi Giovanni
Στίχοι τραγουδιού: Βαλαωρίτης Αριστοτέλης]
Τραγουδιστές:
Λευτέρης [Μενεμενλής ή Μπεσλεμεδάκης Λευτέρης]
Χρονολογία ηχογράφησης:
10/02/1911
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Favorite
Αριθμός καταλόγου:
1-55031
Αριθμός μήτρας:
4504-t
Διάρκεια:
3:01
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Fav_1_55031_OGerodimos
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Ο Γεροδήμος", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5091

Για το τραγούδι "Ο Γεροδήμος", ο τίτλος του οποίου αναγράφεται λανθασμένα στην ετικέτα του δίσκου ως "Ο Ιεορότιμος", δες εδώ.
Σχετικά με τα λάθη στις ετικέτες των δίσκων επισημαίνει ο Νίκος Διονυσόπουλος (βλ. ένθετο μουσικής έκδοσης με CD «Γιώργος Μακρυγιάννης ή "Νισύριος"», επιμ. Νίκος Διονυσόπουλος, Μορφωτικός πολιτιστικός εξωραϊστικός σύλλογος Νισύρου, Αθήνα 2011, σελ. 14-15): «Οι εκάστοτε υπεύθυνοι των ηχογραφήσεων στις μεγάλες εταιρείες δίσκων (Columbia,Victor κτλ.), κατά τεκμήριο αγγλόφωνοι, καταγράφουν φωνητικά στο λατινικό αλφάβητο τον τίτλο και τα λοιπά στοιχεία του κάθε τραγουδιού στην καρτέλα του, καθ’ υπαγόρευση των μουσικών. Έτσι λ.χ., γράφεται «Dohena, Klefteko», "Serba, Hasapeko", "Horos lehrekos", "Zaembakeko" (sic) κ.ο.κ., για την Ντόϊνα, την Σίρμπα, τον Λέρικο, το Ζεϊμπέκικο κτλ. αντίστοιχα. Όταν ο κάθε δίσκος παίρνει τον δρόμο της παραγωγής, το τυπογραφείο της εταιρείας αναλαμβάνει να φτιάξει τις ετικέτες. Και ο μεν αγγλικός τίτλος αντιγράφεται ακριβώς όπως αναφέρεται στην σχετική καρτέλα, αλλά πρέπει να γραφτεί (στην περίπτωσή μας) και στα ελληνικά, καθ’ όσον σε ελληνόφωνο κοινό κυρίως απευθύνεται, το οποίο κατά κανόνα δεν ξέρει αγγλικά, αλλά και για λόγους marketing. Εδώ λοιπόν γίνεται η μετάφραση-μετατροπή του αγγλικού τίτλου σε ελληνικό, χρησιμοποιώντας ελληνικό αλφάβητο και με τη βοήθεια κάποιου ελληνομαθούς (τυπογράφου ή άλλου). Οι προφανείς τίτλοι (λ.χ. "ζεϊμπέκικο", "χασάπικο", "κλέφτικο"), με τις αναγκαίες διορθώσεις ή προσαρμογές (όπως μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας), αποδίδονται νοηματικά και λεκτικά σωστά ή σχεδόν σωστά τις περισσότερες φορές, αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο τα τυπογραφικά λάθη και οι παραπλανητικές παραφράσεις. Στην περίπτωσή μας λ.χ. το "The Grass Window" μεταφράζεται ως "Η εύθυμος χήρα" (ίσως έχοντας υπ’ όψιν τους την ομώνυμη οπερέτα του συρμού του Franz Lehar!) αντί του ορθού "Η ζωντοχήρα", όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας ακούγοντας το σχετικό τραγούδι του Π. Τούντα με την Μαρία Σμυρναία. Όταν όμως πρόκειται για τίτλους ασυνήθιστους ή άγνωστους στους μη μουσικούς, για την απόδοση στα ελληνικά επιστρατεύεται η κατά γράμμα μετατροπή από το λατινικό στο ελληνικό αλφάβητο, ως η αντίστροφη διαδικασία της φωνητικής γραφής στο λατινικό αλφάβητο της ελληνικής γλώσσας. Όμως, είναι γνωστό ότι δεν υφίσταται αμφιμονοσήμαντη αντιστοίχηση γραμμάτων και πολύ περισσότερον προφοράς στα δύο αλφάβητα, ώστε να χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Έτσι λοιπόν το «a» μετατρέπεται σε "α", το "b" σε "β", το "d" σε "δ", το "e" σε "ε", το "h" σε "χ" κ.ο.κ. Από την μετατροπή προκύπτουν άγνωστοι, ευτράπελοι και παραπλανητικοί τίτλοι. Έτσι στην περίπτωσή μας έχουμε "Δόχενα" για την Ντόϊνα, "Σέρβα" ή επί το ελληνικότερον "Σερβίς" (δηλαδή γυναίκα της Σερβίας) για το Σίρμπα κ.ο.κ. (Οι μουσικοί όροι "ντόϊνα" και "σίρμπα", χρησιμοποιούμενοι μέχρι τις μέρες μας, αναφέρονται σε μουσικές μορφές οργανικών κομματιών, όπως λέμε σε άλλες περιπτώσεις "σκάρος", "μοιρολόϊ" κτλ.). Οι τίτλοι που προκύπτουν αναπαράγονται άκριτα από τους "μη γνωρίζοντες", και πολλές φορές τείνουν να παγιωθούν ως καινούργιοι όροι-νεολογισμοί. Χαρακτηριστικό αντίστοιχο παράδειγμα, από άλλο συναφή χώρο, αποτελεί η "Ρομβία", όργανο της οικογένειας της "λατέρνας", το όνομα της οποίας προέκυψε από την ανάγνωση ως λέξης με ελληνικό αλφάβητο της λατινικής "POMBIA", που αναγραφόταν στην ετικέτα στο πίσω μέρος, αναφορά στην περιοχή-τόπο κατασκευής στην Ιταλία!»

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Ιταλικό λιμπρέτο: Caccialupi Giovanni
Στίχοι τραγουδιού: Βαλαωρίτης Αριστοτέλης]
Τραγουδιστές:
Λευτέρης [Μενεμενλής ή Μπεσλεμεδάκης Λευτέρης]
Χρονολογία ηχογράφησης:
10/02/1911
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Favorite
Αριθμός καταλόγου:
1-55031
Αριθμός μήτρας:
4504-t
Διάρκεια:
3:01
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Fav_1_55031_OGerodimos
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Ο Γεροδήμος", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5091

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης