Στην τρέλα του χορού

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλίας τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τρίφυλλη παρτιτούρα περιλαμβάνει το τραγούδι «Στην τρέλα του χορού», που συνέθεσε ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, για την προβολή στην Ελλάδα της βουβής αμερικανικής κινηματογραφικής ταινίας "Rosita", από την οποία προέκυψε η τρίπρακτη οπερέτα «Ροζίτα» (για περισσότερα για την ταινία και την οπερέτα, δες εδώ).

Το τραγούδι εμπίπτει στο ρεύμα του εξωτισμού, υπό το εθνοκεντρικό πρίσμα του οποίου ο δυτικός κόσμος φαντασιώθηκε, εκτός των άλλων, τον ισπανικό κόσμο και τις μουσικές του έξεις. Η σημασία του εξωτισμού αφορά αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά αυτού που είναι έξω από τη σφαίρα της ταυτότητας, αφ’ ετέρου την έλξη που ασκεί ό,τι έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Η ευρύτατη αποδοχή του φαινομένου είναι πασιφανής: ο πολυδιάστατος γλωσσικός, μουσικός και εικαστικός πλούτος που συσσωρεύτηκε γύρω και μέσα στον εξωτισμό, δημιούργησε ένα κοινό απόθεμα γνώσης που τροφοδοτεί διηνεκώς το συλλογικό και ατομικό φαντασιακό. Οι τόποι που αναπαρίστανται στον εξωτισμό, η Ανατολή, η Λατινική Αμερική, η Ισπανία, η Χαβάη, είναι κατ’ εξοχήν φαντασιακοί, αποσυνδέονται από τον πραγματικό κόσμο. Ανοίγονται σαν μια θεατρική σκηνή, με εναλλασσόμενα σκηνικά, όπου δραματοποιούνται οι φαντασιώσεις, κατακλύζουν τις αισθήσεις κι εκλύουν έντονα συναισθήματα, προσφέροντας στον «επισκέπτη» μια ιδανική εμπειρία, έξω από τους περιορισμούς του συμβατικού κόσμου.

Στο μονόχρωμο εξώφυλλο απεικονίζεται η τραγουδίστρια Λύδα Μπεργκ με τη λεζάντα: «Το τραγούδησε δια πρώτην φοράν η Κα Λύδα Μπεργκ την 19ην Ιανουαρίου 1925». Αναγράφονται επίσης ο δημιουργός και ο εκδότης και το κείμενο: «Κινηματογράφος "Πάνθεον" The American Film Co Inc - Διευθυντής Αλκ. Τριανταφύλλου».

Αναγράφονται και οι τίτλοι των δύο τραγουδιών που συνέθεσε ο Σακελλαρίδης για την προβολή της ταινίας. Ο τίτλος «Στην τρέλα του χορού» που αφορά την εν λόγω παρτιτούρα είναι υπογραμμισμένος. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για δύο ή και περισσότερα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών.

Το μουσικό κείμενο αποτελείται από σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για  πιάνο και ένα για φωνή).

Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Σακελλαρίδης Θεόφραστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Πρώτες λέξεις:
Στην τρέλα του χορού καθένας εδώ ας χαρεί
ας τρέξει ο κάθε νιος το ταίρι του για να βρει
Εκδότης:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή, Στοά Αρσακείου 13-15, Αθήνα
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Ζ. 465 Μ.

Πρωτότυπα δικαιώματα:
Ιδιοκτησία του εκδότη
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 35,3 Χ 25 εκ., 4 σελίδες, μέτρια κατάσταση, ταλαιπωρημένη, με διαφανή αυτοκόλλητη τανία σε διάφορα σημεία
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201806191359
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Στην τρέλα του χορού", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=2547
Στίχοι:
Στην τρέλα του χορού καθένας εδώ ας χαρεί
ας τρέξει ο κάθε νιός το ταίρι του για να βρει

Εμπρός λυγερές Σεβιλλιάνες
σκορπίστε τις πλάνες εκείνες ματιές
που ξέρουν καρδιές να πληγώνουν
μεθούν και λιγώνουν κι ανάβουν φωτιές

Στην τρελή αποκριάτικη αυτή βραδιά
λαχταρά και σκιρτά κάθε νέα καρδιά
στο θεότρελο αυτό καρναβάλι
μεθύστε πάλι με φιλιά

Ολέ! Ολέ! Ολέ! Ολέ!
στο θεότρελο αυτό καρναβάλι
μεθύστε πάλι με φιλιά

Τα νιάτα μας γοργά διαβαίνουν και δεν γυρνούν
τα χρόνια τα τρελά της νιότης, ωιμέ, περνούν

Χαρά στον αυτόν που περνάει
τα νιάτα στο πλάι θερμής αγκαλιάς
κολλώντας τα χείλη να θέλει να πίνει
το μέλι γλυκιάς κοπελιάς

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλίας τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τρίφυλλη παρτιτούρα περιλαμβάνει το τραγούδι «Στην τρέλα του χορού», που συνέθεσε ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, για την προβολή στην Ελλάδα της βουβής αμερικανικής κινηματογραφικής ταινίας "Rosita", από την οποία προέκυψε η τρίπρακτη οπερέτα «Ροζίτα» (για περισσότερα για την ταινία και την οπερέτα, δες εδώ).

Το τραγούδι εμπίπτει στο ρεύμα του εξωτισμού, υπό το εθνοκεντρικό πρίσμα του οποίου ο δυτικός κόσμος φαντασιώθηκε, εκτός των άλλων, τον ισπανικό κόσμο και τις μουσικές του έξεις. Η σημασία του εξωτισμού αφορά αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά αυτού που είναι έξω από τη σφαίρα της ταυτότητας, αφ’ ετέρου την έλξη που ασκεί ό,τι έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Η ευρύτατη αποδοχή του φαινομένου είναι πασιφανής: ο πολυδιάστατος γλωσσικός, μουσικός και εικαστικός πλούτος που συσσωρεύτηκε γύρω και μέσα στον εξωτισμό, δημιούργησε ένα κοινό απόθεμα γνώσης που τροφοδοτεί διηνεκώς το συλλογικό και ατομικό φαντασιακό. Οι τόποι που αναπαρίστανται στον εξωτισμό, η Ανατολή, η Λατινική Αμερική, η Ισπανία, η Χαβάη, είναι κατ’ εξοχήν φαντασιακοί, αποσυνδέονται από τον πραγματικό κόσμο. Ανοίγονται σαν μια θεατρική σκηνή, με εναλλασσόμενα σκηνικά, όπου δραματοποιούνται οι φαντασιώσεις, κατακλύζουν τις αισθήσεις κι εκλύουν έντονα συναισθήματα, προσφέροντας στον «επισκέπτη» μια ιδανική εμπειρία, έξω από τους περιορισμούς του συμβατικού κόσμου.

Στο μονόχρωμο εξώφυλλο απεικονίζεται η τραγουδίστρια Λύδα Μπεργκ με τη λεζάντα: «Το τραγούδησε δια πρώτην φοράν η Κα Λύδα Μπεργκ την 19ην Ιανουαρίου 1925». Αναγράφονται επίσης ο δημιουργός και ο εκδότης και το κείμενο: «Κινηματογράφος "Πάνθεον" The American Film Co Inc - Διευθυντής Αλκ. Τριανταφύλλου».

Αναγράφονται και οι τίτλοι των δύο τραγουδιών που συνέθεσε ο Σακελλαρίδης για την προβολή της ταινίας. Ο τίτλος «Στην τρέλα του χορού» που αφορά την εν λόγω παρτιτούρα είναι υπογραμμισμένος. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για δύο ή και περισσότερα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών.

Το μουσικό κείμενο αποτελείται από σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για  πιάνο και ένα για φωνή).

Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Σακελλαρίδης Θεόφραστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Πρώτες λέξεις:
Στην τρέλα του χορού καθένας εδώ ας χαρεί
ας τρέξει ο κάθε νιος το ταίρι του για να βρει
Εκδότης:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή, Στοά Αρσακείου 13-15, Αθήνα
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Ζ. 465 Μ.

Πρωτότυπα δικαιώματα:
Ιδιοκτησία του εκδότη
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 35,3 Χ 25 εκ., 4 σελίδες, μέτρια κατάσταση, ταλαιπωρημένη, με διαφανή αυτοκόλλητη τανία σε διάφορα σημεία
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201806191359
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Στην τρέλα του χορού", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=2547
Στίχοι:
Στην τρέλα του χορού καθένας εδώ ας χαρεί
ας τρέξει ο κάθε νιός το ταίρι του για να βρει

Εμπρός λυγερές Σεβιλλιάνες
σκορπίστε τις πλάνες εκείνες ματιές
που ξέρουν καρδιές να πληγώνουν
μεθούν και λιγώνουν κι ανάβουν φωτιές

Στην τρελή αποκριάτικη αυτή βραδιά
λαχταρά και σκιρτά κάθε νέα καρδιά
στο θεότρελο αυτό καρναβάλι
μεθύστε πάλι με φιλιά

Ολέ! Ολέ! Ολέ! Ολέ!
στο θεότρελο αυτό καρναβάλι
μεθύστε πάλι με φιλιά

Τα νιάτα μας γοργά διαβαίνουν και δεν γυρνούν
τα χρόνια τα τρελά της νιότης, ωιμέ, περνούν

Χαρά στον αυτόν που περνάει
τα νιάτα στο πλάι θερμής αγκαλιάς
κολλώντας τα χείλη να θέλει να πίνει
το μέλι γλυκιάς κοπελιάς

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης